Con về chải tóc mẹ già
Bên ngoài cửa sổ chiều tà rụng rơi
Da nhăn chằng vá cuộc đời
Bờ môi bỏ ngõ đón mời khô khan
Nhớ xưa giấc điệp mơ màng
Mẹ ru con ngủ cho hàng mi cong
Ầu ơ hoa nở trong lòng
Mẹ yêu con quá ấm vòng tay khuya
Mắt sâu năm tháng chia lìa
Mẹ nhìn thăm thẳm bên kia chân trời
Trăm năm xa cách mẹ ơi
Con mong giữ lại tóc rơi mẹ hiền
Rồi đây bóng xế chiều nghiêng
Hắt hiu phần mộ bình yên mẹ nằm.
Tùng Sơn Giây Phút Trầm Tư (1985)
Garden Grove, California
Đọc “Nhớ tóc Mẹ”, ta mường tượng ra người Mẹ của thi sĩ chắc chắn là đã già lắm rồi theo năm tháng và theo thời cuộc nhiều đổi trắng thay đen. Hình bóng Mẹ hiện lên trong những câu đầu của bài thơ là một người Mẹ già, thật già với da nhăn, tóc bạc và bờ môi khô khốc trước một buổi chiều tà hiu hắt nắng:
Con về chải tóc mẹ già
Bên ngoài cửa sổ chiều tà rụng rơi
Da nhăn chằng vá cuộc đời
Bờ môi bỏ ngõ đón mời khô khan
Có thể nói, thi sĩ thật “tinh” khi dùng từ “chằng vá” trong câu thơ “Da nhăn chằng vá cuộc đời”. Nó làm nổi bật hình ảnh một người Mẹ cả cuộc đời chấp nhận gian khổ, hy sinh cho con cái, vì con cái. Đó chính là mục đích của đời Mẹ, đó cũng là “lý tưởng” của đời Mẹ vậy!
Nhớ xưa giấc điệp mơ màng
Mẹ ru con ngủ cho hàng mi cong
Ầu ơ hoa nở trong lòng
Mẹ yêu con quá ấm vòng tay khuya
Từ mái tóc bạc đáng yêu của Mẹ, thi sĩ …thả hồn mình về quá khứ xa xăm để hồi tưởng lại khi còn tấm bé được Mẹ ru với tiếng “ầu ơ” đưa mình vào giấc ngủ miên man, mơ màng. Niềm hạnh phúc của Mẹ không chi khác hơn là được nhìn thấy con mình ăn ngon ngủ yên. Và niềm vui của con cũng không có chi khác hơn là được ngủ say ở trong vòng tay trìu mến đong đầy yêu thương và vô cùng bình yên của Mẹ.
Nữ sĩ Thái Trịnh cũng đã từng viết về tiếng ru “ầu ơ” kỳ diệu đó của Mẹ như sau:
Nhớ ôi, từng tiếng ầu…ơ…/ Nghe như suối nhạc, rừng thơ dịu dàng/ Tạ ơn Thượng Đế vô vàn/ ban cho đất Việt kho tàng văn chương.
Hai tiếng đó như có một “hấp lực” để Mẹ dùng ru ta vào giấc ngủ miên man, diệu vợi. Bất kể lúc nào, khi Mẹ cất lên hai tiếng “diệu kỳ” ấy là có thể “mê hoặc” được đứa con của mình chìm sâu vào giấc mộng tuổi thơ một cách lạ thường ngay trong vòng tay trìu mến của Mẹ thôi.
Mắt sâu năm tháng chia lìa
Mẹ nhìn thăm thẳm bên kia chân trời
Trăm năm xa cách mẹ ơi
Con mong giữ lại tóc rơi mẹ hiền
Rồi đây bóng xế chiều nghiêng
Hắt hiu phần mộ bình yên mẹ nằm.
Từ quá khứ của tuổi ấu thơ thần tiên đẹp đẽ, tâm hồn thi sĩ quay trở lại với thực tại bên người Mẹ đáng yêu đáng kính của mình. Nhìn mắt Mẹ như thấy chất chứa nhiều điều sâu lắng, thăm thẳm trong đó, thi sĩ như cảm nhận cả “một trời thương” của tấm lòng người Mẹ dành cho con trong đôi mắt đáng yêu ấy. Vì thời cuộc khiến thi sĩ phải sống cách xa Mẹ mình, khiến người Mẹ phải chất chồng nhớ thương lên đôi mắt luôn hướng về nơi con mình đang sống tận “bên kia chân trời”.
Để bớt nhớ thương Mẹ hiền, thi sĩ đã có một “quyết định” thật …độc đáo, đó là “giữ lại tóc rơi mẹ hiền”. Khi thi sĩ có dịp thăm Mẹ già dấu yêu, và được chải tóc cho Mẹ (có lẽ Mẹ đã quá già và dương như không còn có thể tự tay chải tóc mình được nữa), thi sĩ đã rất … khôn ngoan giữ lại tất cả những sợi tóc bị rơi rụng của Mẹ mình cách cẩn thận để khi không còn được ở bên Mẹ và khi không còn được gặp Mẹ nữa thì vẫn còn “kỷ vật” của Mẹ để nhớ về Người.
Cảm động sao cách làm đáng yêu đáng quý và …độc đáo ấy của thi sĩ Tùng Sơn! Bài thơ có một kết thúc khá buồn, một cái buồn …bắt buộc, vì đó là quy luật mà Đức Chúa Trời đã định cho con người. Kinh thánh chép: “Như đã được ấn định, loài người phải chết một lần, sau đó phải chịu xét đoán.” (Hê-bơ-rơ 9: 27) (*) Ai rồi cũng phải trải qua sự chết. Luật Chúa đã định, không ai có thể vượt qua được. Thi hào Trung Hoa Văn Thiên Tường cũng nói “Nhân sinh tự cổ thùy vô tử/ Lưu thủ đan tâm chiếu hãn thanh” (Con người xưa nay ai mà không chết/ Giữ lấy lòng son chiếu sử xanh). Mẹ già thì cũng phải chết thôi:
Rồi đây bóng xế chiều nghiêng Hắt hiu phần mộ bình yên mẹ nằm. Dù không ai trong chúng ta muốn Mẹ chết, không ai trong chúng ta muốn phải chia xa với Mẹ, nhưng dù muốn hay không thì Mẹ, đến thời điểm của Chúa dành cho, phải ra đi theo tiếng gọi của Ngài cả. Thân thể Mẹ rồi cũng phải nằm trong phần mộ như bao người chứ không thể khác được.
Chỉ có điều nầy là đáng để ý khi Mẹ không còn trên đời nầy với ta nữa. Đó là Mẹ ta sẽ đi về đâu, sau khi Người qua đời nầy? Thiên đàng phước hạnh miên viễn hay địa ngục đau khổ đời đời?
Cảm tạ Chúa, với những người tin nhận Chúa Giê-su làm Chúa làm Chủ cuộc đời, thì ta biết chắc rằng, và có một hy vọng không hề rúng động rằng Mẹ ta và tất cả những người thân yêu của ta sẽ đi về ở với Chúa trên Thiên đàng vinh hiển sau khi qua đời nầy. Và rồi ta cũng sẽ được gặp lại Mẹ ta và tất cả những người thân yêu của ta trong tương lai khi chúng ta kết thúc cuộc sống ngắn ngủi của mình. Đó là hy vọng lớn nhất và đáng để ý nhất khi còn sống trên cuộc đời nầy bạn ạ! Mẹ bạn và chính bạn cũng như những người thân yêu của bạn đã tin nhận Chúa Giê-su chưa? Cảm ơn thi sĩ Tùng Sơn đã có bài thơ về Mẹ thật sâu lắng và đong đầy cảm xúc. Nhân ngày Lễ Mẹ, xin kính gởi đến tất cả những người Mẹ những lời chúc mừng tốt đẹp nhất.
Với những ai đang còn có Mẹ ở bên mình, đó là một niềm vui lớn và hạnh phúc biết bao! Hãy làm tất cả những gì mình có thể làm được để cho Mẹ được vui. Với những ai không còn Mẹ bên đời, hãy dạy cho con cái mình biết yêu thương, kính trọng Mẹ nó như lời Kinh thánh dạỵ để chúng nó được sống lâu trên đất và được phước nữa. “Hãy hiếu kính cha mẹ”, đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: “Để con được phước và sống lâu trên đất.” (Ê-phê-sô 6: 2)
Nguyện xin Đức Chúa Trời ban phước dồi dào cho tất cả những người đã là Mẹ, đang làm Mẹ và sắp sửa làm Mẹ!
Ngày Lễ Hiếu kính Cha Mẹ 2018
Mục sư Nguyễn Đình Liễu.
(*): Những câu Kinh thánh trích trong bài viết được lấy từ Bản Dịch Mới.
